Modzele oraz odciski są rodzajem hyperkeratozy czyli nadmiernego rogowacenia, tym pierwszym jednak nie towarzyszą duże dolegliwości bólowe. Wyjątkiem są modzele, pod którymi znajduje się odcisk.
MODZELE
Powstają w wynik ucisku lub tarcia, którego przyczyną są deformacje układu kostnego stopy, noszenie niewygodnego obuwia a także zbyt radykalne zabiegi usuwania rogowaceń w warunkach domowych. Zbyt częste i głębokie usuwanie warstw zrogowaciałego naskórka pozbawia skórę podeszwową stóp ochrony przed uciskiem i skóra zaczyna bronić się przez przyspieszenie procesów rogowacenia. Skóra strony podeszwowej stóp jest delikatna i miękka tylko u małych dzieci. Z wiekiem i przyrostem masy ciała, stopy dźwigają cały ciężar naszego ciała a niekiedy jest to obciążenie wynikające dodatkowo z istnienia nadwagi czy otyłości.
W zdrowych stopach punktami podporowymi są I i V główka śródstopia oraz kość piętowa. W tych miejscach warstwa rogowa naskórka jest grubsza. Na powstawanie rogowaceń wpływ ma także rodzaj pracy wykonywanej (praca stojąca) oraz obuwie jakie nosimy - ciasne obuwie, cienkie podeszwy narażają skórę stóp na ucisk i uruchamiają w niej procesy obronne, by zapobiec otarciom i uszkodzeniom. Tym obronnym procesem jest właśnie pogrubienie skóry. Modzele przeważnie przybierają wygląd zrogowaceń o owalnym kształcie barwy woskowo-żółtej. Często są to wielowarstwowe nagromadzenia mas rogowych naskórka. W trakcie chodzenia wywołują nieprzyjemne uczucie pieczenia i palenia w miejscach, gdzie występują. Najczęstszą ich lokalizacją jest przodostopie. Mogą powstawać nie tylko na stronie podeszwowej stóp ale i na jej bocznych powierzchniach (na palcach I i V) oraz grzbietowych powierzchniach stawów międzypaliczkowych i opuszkach palców (palce młoteczkowate, długie palce+nieodpowiednio dobrane obuwie) . Są twarde, nie posiadają tzw. rdzenia, który świadczy o rogowaceniu wnikającym do głębokich warstw skóry. Są dobrze odgraniczone od otaczającej zdrowej skóry.
Nadmiernie zrogowaciała skóra traci swoją elastyczność, co prowadzi do pęknięć naskórka i zwiększa ryzyko wniknięcia drobnoustrojów do skóry (zakażenie bakteryjne, grzybicze, wirusowe). Modzele i odciski u chorych na cukrzycę zwiększają ryzyko powstania owrzodzeń, ran przewlekłych i rozwoju ciężkiego powikłania, jakim jest stopa cukrzycowa.
Wielowarstwowe modzele usuwa się stopniowo, by nie pobudzać procesów rogowacenia. Skuteczne leczenie nie ogranicza się wyłącznie do ich mechanicznego usuwania. Należy uwzględnić w procesie leczenia usunięcie przyczyny ich powstawania łącząc to z pielęgnacją domową skóry stóp.
Modzele usuwa się skalpelem. Należy pamiętać, że profilaktyka ich powstawania wiąże się z doborem właściwie dobranego, wygodnego obuwia a w przypadku istnienia zmian kostnych, które stają się miejscami przeciążenia stóp w nieprawidłowych miejscach - leczenie łączy się doborem odpowiednich odciążeń i wkładek do obuwia, których zadaniem jest odciążenie tych miejsc.
ODCISKI
Powstają w wyniku reakcji obronnej skóry przed uciskiem mechanicznym, tarciem na skutek istniejących zmian kostnych stóp, noszenia ciasnego obuwia. Stały ucisk zaburza proces wzrostu komórkowego, powodując rogowacenie sięgające głębszych warstw skóry. Ich powstawanie ma związek z istnieniem deformacji kostno-stawowych stóp, z noszeniem nieprawidłowo wyprofilowanego obuwia. Na skutek tarcia nieodpowiednio dopasowanego obuwia, czy też ucisku od wewnątrz kości na tkanki miękkie uruchamiane zostają reakcje obronne ze strony powłok skórnych, polegające na pogrubieniu warstw rogowych, które z czasem wnika w głąb skóry, wywołując dolegliwości bólowe. Niekiedy rogowacenie sięga okostnej i wymaga długiego procesu leczenia.
Odciski posiadają gładką powierzchnię, zwykle centralnie na zmianie znajduje się stożkowaty czop rogowy, którego wierzchołek skierowany jest w głąb skóry, powodując ucisk na struktury nerwowe i wywołując dolegliwości bólowe zmiany. Najczęściej spotykaną odmianą odcisków, są odciski twarde i w wale paznokciowym. Mogą one jednak umiejscawiać się na przodostopiu, między palcami a nawet pod płytką paznokciową.
Domowe sposoby usuwania odcisków za pomocą plastrów i innych płynów, często są bezskuteczne i niosą ryzyko powstawania większych obszarów rogowacenia. Odciski pozostawiane, nie usuwane ze skóry są przez stały ucisk wgniatane, powodując postępujące w głąb skóry rogowacenie, często niosące duże dolegliwości bólowe. Pacjenci zaczynają oszczędzać bolesne obszary skóry stóp przez nieprawidłowe stawianie stóp, nieprawidłowy chód, co jest przyczyną uszkodzeń struktur więzadłowo-mięśniowo-kostnych początkowo w obrębie stopy a z czasem kolejnych, wyżej położonych stawów kończyny dolnej. Niekiedy stały ucisk i związana z tym duża bolesność zmiany, uniemożliwiają chodzenie, powodują powstania stanów zapalnych.
Odcisk pod V główką kości śródstopia stopy lewej. Pacjentka zgłaszała duże dolegliwości bólowe, uniemożliwiające chodzenie, stanie. Pod obszarem zrogowacenia znajdował się naciek zapalny. Zastosowano usunięcie mas rogowych, ewakuację nacieku limfatycznego i opatrunek specjalistyczny Atrauman Ag. Kolejne zdjęcie przedstawia stan po 2 tygodniach po zabiegu.
MODZELE I ODCISKI - JAK ZAPOBIEGAĆ ICH POWSTAWANIU ?
- Unikaj noszenia ciasnego, niewygodnego obuwia, obuwia na cienkiej podeszwie
- Unikaj niefachowych zabiegów na stopach
- W miejscach powstawania modzeli/odcisków stosuj odpowiednie odciążenia amortyzujące
- W przypadku istnienia deformacji kostnych w obrębie stopy należy korygować nieprawidłowe ułożenie, przez zastosowanie odciążeń i ortez dobranych przez podologa
- Używaj prawidłowo dobranych do zmian na stopach pelot lub specjalistycznych wkładek odciążających miejsca, w których powstają modzele i odciski
- W przypadku zmian chorobowych, deformacji kostnych wykonuje się indywidualne wkładki do butów, zaprojektowane typowo do istniejących zmian i problemów na stopach.